O concepto de intelixencias múltiples asoma en moitos discursos pero seguimos empeñados nos vellos modelos e procedementos da era industrial. Queda moito camiño para un cambio de paradigma.

Tendo en conta que o propio Gardner define a intelixencia como “a capacidade de resolver problemas e/ou elaborar produtos que sexan valiosos nunha ou máis culturas”, parece que máis que utilizar as tipoloxías que describe a modo de táboa de recoñecemento e/ou validadación, trátase de localizar e reforzar o elo máis débil para que a cadea vaia collendo forza. Entón, por onde empezamos?

Se algunha evidencia móstranos a crise do sistema é que a rixidez conceptual, e a obsesión polas clasificacións estáticas, levounos a unha ficticia sectorización da economía, e a unha colectivización estandarizada das persoas que non funciona: parados, novos, maiores, mulleres, empresarios? E se en algo se traduce é no inútil empeño en seguir buscando entre os restos da festa pelexándonos polos refugallos...

Así como dise que hai adestradores que len ben os partidos, a RSE presupón ler ben o partido social. Porque se pode cambiar a linguaxe e levar a cabo novas prácticas (que sen dúbida moi a miúdo son mellores que as vellas) sen ler ben o partido.

Aínda que creamos o contrario, como sociedade non estamos a ser demasiado innovadores porque a ansiedade da abundancia lévanos a xerar novas escasezas a modo de límites autoimpostos: se antes era o “non poder chegar a”, parece que o que agora nos limita é a tensión por “non dar chegado a todo”.

E aí o paradoxo deste mundo da inmediatez interconectada cuxas posibilidades apenas empezamos a explorar e no que, sen dúbida, o elo máis débil está na intelixencia interpersoal. Todo empeza e termina nas persoas pero en contextos difíciles e tempos de incerteza é aínda máis importante lembrar que para ver cousas novas hai que facer cousas novas.

O discurso dos tres “E” (Excelencia-Ética-Estimulación) utilízase en moitos ámbitos “profesionais”, pero nunca nos pareceu tan humano e posible como cando llo escoitamos a Javier Tamarit. Porque non se trata da emerxencia de novos roles sociais e prácticas en “recursos humanos”, non de facer cousas “para as persoas” SENÓN coas persoas. Esa é a diferencia entre unha Vida Plena e unha Vida Plana.

Estamos rodeados de servizos de inercia e para cambiar a tendencia é necesario aprender que as pezas do quebracabezas non van aparecendo na orde que desexariamos, senón no que o coñecemento asimilado vai permitindo ou, mesmo, impoñendo.

Life Goes On é unha serie de televisión que foi emitida por ABC entre setembro de 1989 e maio de 1993 e que vira ao redor da vida dos Tatchers, unha familia de clase media-baixa con dous fillos, Rebecca e Charles. A serie céntrase principalmente nas vivencias de Charles, Corky, un adolescente con síndrome de Down.

Por unha lado destacar que foi a primeira serie de televisión que ten un personaxe principal con síndrome de Down e que foi fai… 23 anos! Pero, o máis importante é que o personaxe está interpretado por Chris Burke que chegou a ser actor de profesión grazas a que puido desenvolver as súas capacidades, a pesar de nacer coa síndrome de Down, porque os seus pais desestimaron a “suxestión” de recluílo nunha institución.

Decidiron criarlle en casa cos seus irmáns e desenvolver todos os seus potenciais para que chegase ata onde a súa determinación e as súas propias capacidades permitísenlle.

En España, esta “primeira vez” non chegou ata 1997 cando Alberto Domínguez-Sol incorporouse á repartición de Médico de Familia no personaxe de Ernesto. Ía ser un capítulo e quedou dous anos pero Alberto, a diferenza de Chris, tras algunha incursión publicitaria posterior, instalouse noutro futuro laboral e persoal.

É dicir, dous exemplos de que, non existindo barreiras externas, a vida componse de retos e eleccións en función do que queremos e podemos. Sen etiquetas e sen excepcións, porque a capacidade de soñar é o principal acicate para o esforzo. O que fai falta é ter as ferramentas adecuadas para “cambiar o paso e, máis aínda, o rumbo”.

Dicía George Perec ”o espazo é unha dúbida: continuamente necesito marcalo, designalo; nunca é meu, nunca me é dado, teño que conquistalo”.

Se algo define á diversidade é, ademais da liberdade de ser, a de participar nos espazos públicos, no espazo urbano, é dicir, a rúa.

Desde a mirada cotiá, desde a présa, é difícil ver que baixo a aparencia de “non pasa nada” o conxunto da vida no espazo público, na rúa, é un colosal sistema no que se tenta disfrazar de “normalidade” o que non deixa de ser un intento de control da orde “establecido”.

O traballo de Manuel Delgado ao redor da construción das identidades colectivas en contextos urbanos, resulta especialmente relevante na parte de investigación que leva o Proxecto Máscaras porque o espazo público, a rúa, é a materia pendente para que a diversidade non se free na normalidade encorsetada.

É importante entender como a domesticación do urbano, na que Julen buscaba paralelismos co que sucede nas empresas, empúxanos a colocar esas máscaras que nos definen no público, pero terminan impoñéndose na nosa esencia. Porque a nosa vida discorre entre o dentro e o fóra, entre o que debe ser a estrutura e a oportunidade para o acontecemento. Pero esa porta, que se ten que poder abrir nas dúas direccións, debe ser accesible a todas as persoas.

Diso trata “Sociedades movedizas”, da comprensión do espazo público como lugar dos encontros, e os encontróns, do espazo do conflito e por iso tamén o das oportunidades

Deuse por suposto que o fóra debía limitarse a funcionar como mero corredor ou antesala entre construcións, ao servizo de individuos que só podían empregalo para cambiar de seo edificado e, por tanto, para transitar entre puntos non soamente fisicamente, senón tamén moralmente certos e seguros.

O exterior é o espazo para a exposición, ese “estar fóra de si” polo que só cabe deslizarse e no que os códigos se debilitan para dar paso a novos posibles, que non é outra cousa que a vida urbana estruturada a partir da mobilidade.

Allea e mesmo contraria ao que cada cal supón a súa propia verdade fundamental, na vida cotiá de aí fóra entrecrúzanse interminablemente seres que reclaman ser tidos en conta ou ignorados non en función do que realmente son ou cren ser, senón do que parecen ou esperan parecer.

Son máscaras que aspiran a ser só o que fan e o que lles sucede. Tal negociación constante entre aparencias fai dos actores da vida pública unha sorte de exhibicionistas, cuxo obxectivo é mostrarse en todo momento á altura das situacións polas que van atravesando. A súa meta non é coñecer nin comprender, senón resultar adecuados, afirmarse competentes, facerse aceptables, saberse o papel, convencernos da pertinencia dos seus xestos, das súas respostas e das súas iniciativas.

Como di Manuel Delgado, hai que atreverse a reclamar o dereito a non entender o que pasa, a renunciar a sometelo a unha única explicación, a non ter que defender grandes teoría para ser actores da vida pública, da rúa. Por iso talvez é bo momento para comprender que esa necesidade de conquista que dicía Perec pasa por “deixar de loitar contra vento e marea para ser máis iguais… por estar dentro do estándar”.